Gia vị - linh hồn trong các món ăn của người Việt

Gia vị được xem như là "linh hồn" trong các món ăn của người Việt Nam. Mặc dù không chỉ Việt Nam mới có các loại gia vị như vậy, nhưng có lẽ chỉ cũng có riêng ở Việt Nam bạn mới có thể tìm được sự tổng hợp của rất nhiều loại gia vị khác nhau. Bởi chúng được chọn lọc cẩn thận qua nhiều lớp thế hệ từ ngàn xưa trở lại đây, được cân bằng trong từng loại gia vị để có thể tạo lên sự kích thích ở cả năm giác quan trong mỗi món ăn như món thịt bò xào, hoặc thịt bò dùng trong món phở tái không thể thiếu được lát gừng tươi thái chỉ, nước dùng trong phở bò không thể thiếu được những củ gừng và củ hành được nướng cháy bên ngoài và sau đó mang đập dập ra. Gừng và củ hành nướng sẽ làm át đi vị gây hôi của thịt bò hay mỡ bò.

Gia vị không phải là nguyên liệu chính làm nên món ăn nhưng nó là yêu tố quan trọng tạo nên mùi vị và hương sắc cho món ăn đó. Gia vị được người Việt sử dụng vô cùng đa dạng và phong phú. Từ các loại rau thơm như hành, húng, tía tô, thìa là… đến những loại như chanh, ớt, hạt tiêu… Từ những loại gia vị có được nhờ lên men như mắm tôm, giấm, mẻ… đến những loại được chưng cất như nước mắm. Mỗi một món ăn nhất thiết phải có những loại gia vị để làm nên đặc trưng của món ăn đó. Ví như thịt gà phải có lá chanh, thịt chó phải có mắm tôm mới là đúng kiểu, món chả cá kiểu chả cá Lã Vọng là sự điển hình cho sự phối trộn gia vị tinh tế: cá được ướp riềng, mẻ, mắm tôm, nướng sau đó chiên trong chảo dầu nóng cùng với hành, thì là cắt khúc, ăn kèm với bún, mắm tôm, lạc rang, tinh dầu cà cuống, dọc hành ngâm dấm và rau húng thơm.

Hay như một số loại gia vị thậm chí còn được sử dụng với mục đích chế biến món ăn theo những nguyên lý tương sinh, tương khắc: như các món ăn dễ gây lạnh bụng đi kèm gia vị cay nóng. Việc phối trộn gia vị liều lượng, tỷ lệ, cùng các loại gia vị với nhau trong một món ăn được gắn với kinh nghiệm ẩm thực của người nội trợ, thường không có một công thức chung cho tất cả các món ăn tuy có một số món ăn thường không thể thiếu loại gia vị nào đó mà chính ông cha ta đã tạo lên câu đồng dao nói về việc sử dụng gia vị trong món ăn.

Con gà cục tác lá chanh

Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi

Con chó khóc đứng, khóc ngồi

Bà ơi đi chợ mua tôi đồng riềng.

Quả vậy từng loại gia vị đã được chắt lọc từ hàng ngàn năm lịch sử của dân tộc. Những gì phù hợp nhất, tinh túy nhất thì được giữ lại, không thì bị đào thải, biến mất. Chính vì thế, sử dụng gia vị cũng phải rất tinh tế, cẩn thận.

Vietnamnay